Tajemny akord kiedyś brzmiał
Pan cieszył się, gdy Dawid grał
Ale muzyki dziś tak nikt nie czuje
Kwarta i kwinta tak to szło
Raz wyżej w dur, raz niżej w moll
Nieszczęsny król ułożył alleluja

W ten melodyczny i zapadający w ucho sposób Leonard Cohen opisuje powstanie pieśni na cześć Jedynego. Powstałe na przestrzeni wieków Psalmy przypisywane są Dawidowi - królowi Izraela, który zaplanował zbudowanie Wielkiej Świątyni w Jerozolimie, walczył w wielu wojnach, oraz dążył do zjednoczenia plemion izraelskich w jeden byt polityczny. Był także poetą. Ze 150 psalmów, Biblia przypisuje mu autorstwo 73 - to prawie połowa!

To jednak nie samo autorstwo jest ważne, a treść. Psalmy są swego rodzaju paletą - znaleźć można w nich najróżniejsze teksty, zwroty, sformułowania. Wyrażają najróżniejsze treści. Jak pisze portal Adonai:

Nie ma ludzkiej sprawy czy doświadczenia, którego odbicia nie można byłoby odnaleźć w Psalmach.

Kto śpiewa, modli się dwa razy

Psalmy zajęły kluczowe miejsce w modlitwach żydowskich, co płynnie przejęli chrześcijanie. Specyficznym przykładem byli w tym Ojcowie Pustyni - pierwsi mnisi chrześcijańscy, prowadzący życie ascetyczne skupione na poszukiwaniu i wychwalaniu Boga. Jednym z elementów który wyjątkowo wpisał się w ich zainteresowania, była modlitwa nieustająca - czyli szukanie sposobu na nieprzerwaną relację z Bogiem. W wachlarz form wpisywały się psalmy, czego dowody można znaleźć w apoftegmatach, zbiorach cytatów i historii z życia znanych mnichów:

Świętemu Epifaniuszowi, biskupowi Cypru, przysłał wiadomość abba jego klasztoru, który był w Palestynie: „Dzięki twoim modlitwom nie zaniedbaliśmy reguły, lecz gorliwie sprawujemy służbę Bożą o godzinie trzeciej, szóstej i dziewiątej, a także nieszpory”. On zganił go i odpowiedział: „Widać z tego, że wy nie modlicie się w innym czasie. Ten, kto jest prawdziwym mnichem, winien się modlić bezustannie lub śpiewać psalmy w swym sercu”.

Jak wspominają w swojej rozmowie Jacek Zelek i Szymon Hiżycki OSB:

Jednym z zasadniczych punktów jest modlitwa, która w dużej mierze opiera się na psalmodii, ale jak czytamy wielokrotnie, Ojcowie Pustyni przestrzegali przed nadmiernym gadulstwem podczas modlitwy.
Gadulstwo dla Ojców oznacza upajanie się własnymi słowami. Psalmy nas przed tym chronią — recytujemy tekst biblijny i to on nadaje tok naszym myślom i wyobrażeniom. Nie ma tu gadulstwa, jest nauka Boga, którego poznajemy przez Jego słowo.

Jak śpiewać bez nut

Pojawiał się jednak pewien problem. Psalmy to 150 tekstów, które niezwykle trudno byłoby nauczyć się na pamięć. Jak wspominałem kiedyś przy okazji przybliżania modlitw Celtów, pojawiał się tam problem praw autorskich. A chodziło właśnie o Psalmy - a mianowicie pierwszy w Irlandii egzemplarz, w tłumaczeniu św. Hieronima. Św. Finian, właściciel księgi, strzegł jej zazdrośnie. Św. Kolumba, jego dawny uczeń, był tak zafascynowany księgą, że skopiował ją bez pozwolenia. Sprawa trafiła pod sąd króla Dermotta, który wydał wyrok: "każde cielę przynależy do jałówki" i nakazał oddanie kopii. Kolumba odmówił, co skończyło się zbrojną interwencją, doprowadzając do bitwy. Kolumba, przejęty sytuacją, podjął sie pokuty - opuścił ukochaną Irlandię i wyruszył na wygnanie.

Rozwinęły sie więc w Kościele różne sposoby, na jakie można było włączyć się do modlitwy psalmami, jednocześnie nie mając do nich dostępu (księgi były bardzo drogie) lub po prostu nie mogąc z nich korzystać (nie wszyscy przecież potrafili czytać!).

Papież Pius V w brewe "Consueverunt Romani Pontifices" podaje:

[...] jak się pobożnie uznaje, błogosławiony Dominik, założyciel Zakonu Ojców Kaznodziejów [...] wymyślił łatwy i dla wszystkich dostępny, a wysoce pobożny sposób proszenia i błagania Boga, nazywany Różańcem lub Psałterzem Błogosławionej Maryi Panny, którym ta sama Najświętsza Panna jest wielbiona poprzez Pozdrowienie Anielskie powtórzone wedle liczby [psalmów] Psałterza Dawidowego sto pięćdziesiąt razy i przeplatane po każdej dziesiątce Modlitwą Pańską z ustalonymi rozważaniami przedstawiającymi całe życie tegoż Pana naszego Jezusa Chrystusa.

Struktura ta została zmieniona dopiero w 2002 roku przez Jana Pawła II, który wydając list "Rosarium Virginis Mariae", wprowadził tajemnice światła, rozszerzajac ilość powtórzeń psalmu maryjnego ze 150 do 200. I w takiej formie Różaniec występuje obecnie. Kontemplacja tajemnic Boga Wcielonego. Często w ciszy. A zaczęło się od piosenki...

Poprzednio

Znów nie wiem w jaki cykl wpisać ten post, więc dodaję selecję postów odpowiadajacych tematycznie:
#34 Nielinearność czasu - czyli jak Jeden Dzień powtarza się codziennie wiele razy
#29 Isa Mac Mhuire - czyli jak Jezus został druidem
#28 Vade Mecum - czyli jak w stu stronach przygotować się na śmierć
#23 Liturgiegeist - czyli jak forma odbija ukrytą treść
#21 Karmelowa biel - czyli recenzja rozważań nad Ofiarą w wykonaniu XXwiecznego mnicha
#17 Śledztwo w Leeuwenhorst - czyli jaką tajemnicę skrywa centrum konferencyjne w krainie tulipanów
#15 Córka marnotrawna - o fenomenach duchowych we Francji
#14 Wcale nie trzeba wchodzić do szafy - recenzja żywotu prawdziwej Łucji z Narnii
#4 Czy dusza jest większa niż Londyn? - recenzja dzieła Aelreda z Rievaulx

W tym sezonie

Co mam w planach, prócz książki, która oczywiście będzie powstawać dalej (już niedługo, coraz bliżej...):

• może przybliżenie postaci różnych ciekawych świętych (chociaż prawdopodobnie byłby to spinoff do głównej serii postów - może inny sposób numeracji?)
• cała lista tematów które pojawiły się po przeczytaniu w zeszły weekend jednego dobrego artykułu:
  1. Epiktet a skauting,
  2. generatywność w skautingu,
  3. przepis na szczęście według brytyjskiego generała aka siła autosugestii,
  4. orientacja na wartość w działaniach harcerskich vs biznesowy value stream,
  5. czuwanie harcerskie a uważność Ojców Pustyni (no dobra, ten jeden temat miałem wcześniej w głowie, ale pojawił się kolejny bodziec),
  6. standaryzacja w lean scoutingu,
  7. otwarta elitarność.

Musicie sobie wyobrazić, jak wgniatało mnie w fotel, gdy wśród 300 stron tematów które mnie nie interesowały szczególnie, trafiłem na 20 stron perełki, z której powstało 7 tematów na posty. Fajerwerki w głowie fruwały mi tak samo jak ściany Kamieńca Podolskiego po tym jak Mały Rycerz wraz z Ketlingiem dotrzymali obietnicy.