Felicia Yap “Yesterday” - Traces of Yesterday, Traces of Today

When I sat down to read Felicia Yap’s "Yesterday", I caught myself slowing down after only a few pages so I would not miss a single small detail. The premise seems simple yet it is deeply unsettling. People are divided into those who remember only one day and those whose memory stretches to two days. Anything older than yesterday must be written into a personal journal. That journal becomes more than a calendar. It works like an external hard drive that defines identity, marriage, friendship and every binding promise. In such a world a murder occurs. The investigation unfolds in a reality where no one can be certain of their own past and any alibi can be overwritten with a single sentence in a notebook. The author shifts points of view and genres with confidence. At times the book races like a sharp thriller and then it pauses so the reader can step into the darker chambers of the characters’ minds. I was fascinated by how naturally Yap ties a crime story to a question about what memory is made of and whether truth can exist without it. If I write something down, does it become what happened. If I skip an inconvenient part, can I fool myself and everyone else. At some point I stopped reading the story as a puzzle to solve and started treating it like a mirror for my habits. I thought about my dependence on notes, calendar reminders and photographs. The device at the heart of the novel is straightforward on the surface, yet it turned into a playful and disturbing interrogation of the way I order my life. The book stirred anxiety, but it also sparked gratitude that I can reach back further than a day or two. At the same time it reminded me that I edit my memories with a firmness not so different from the characters on the page.

Kiedy usiadłam do lektury książki "Wczoraj" autorstwa Felicii Yap, złapałam się na tym, że już po kilku stronach zaczęłam zwalniać, żeby nie przegapić żadnego drobnego szczegółu. Pomysł wyjściowy jest prosty, a jednocześnie niepokojący. Ludzie dzielą się na tych, którzy pamiętają tylko jeden dzień, oraz na tych, którym pamięć starcza na dwa dni. Wszystko co starsze od wczoraj trzeba dopisać do dziennika. Ten dziennik staje się nie tylko kalendarzem, ale czymś w rodzaju zewnętrznego twardego dysku, który definiuje tożsamość, małżeństwo, przyjaźnie i każde ważniejsze zobowiązanie. W takim świecie dochodzi do zbrodni. Śledztwo prowadzone jest w rzeczywistości, gdzie nikt nie może być pewien własnych wspomnień, a każde alibi da się nadpisać jednym zdaniem w zeszycie. Autorka żongluje perspektywami i konwencjami, raz przyspiesza do rytmu rasowego thrillera, raz zwalnia, żeby wpuścić czytelnika w ciemniejsze zakamarki psychiki swoich bohaterów. Zaintrygowało mnie to, jak naturalnie łączy kryminał z pytaniem o to, z czego w ogóle zlepiona jest pamięć i czy bez niej da się mówić o prawdzie. Czy jeśli coś zapiszę, to znaczy, że to się wydarzyło. A jeśli pominę niewygodny fragment, czy uda mi się oszukać siebie i innych. W pewnym momencie przestałam czytać tę historię jak zagadkę do rozwiązania i zaczęłam traktować ją jak lustro, w którym odbija się moje własne korzystanie z notatek, aplikacji i zdjęć. Prosty na pierwszy rzut oka chwyt fabularny przerodził się w ciekawą grę z moimi codziennymi nawykami, bo w końcu my też porządkujemy życie w kalendarzach, listach i skrótach. Wczoraj uruchomiło we mnie niepokój, ale i wdzięczność za to, że mogę wrócić myślą dalej niż dzień czy dwa, a jednocześnie uświadomiło, że selekcjonuję swoje wspomnienia wcale nie mniej stanowczo niż bohaterowie tej powieści.

I read the largest part of the book in the ruins near my apartment and I feel that place completed the story of memory better than any cafe or library could. Those ruins are my favorite spot for reading, a hollow between walls veined with moss where the air smells of damp earth and warmed brick and the leaves above sieve the light so that afternoons turn soft. I carry in a small blanket, a thermos of tea and a book, and the rest of the world quiets. In the world of Yesterday everything crumbles faster than usual. The past slips out from under the feet, and there I sit among true cracked walls that remember more than I and the characters combined. Every puff of wind moving the leaves sounded like a journal page turning and every tiny snap in the stone reminded me that time is always working while we try to catch it with lists, cameras and routines. I read slowly, sometimes aloud. I penciled lines that felt like entries I could place in my own notebook. That corner teaches me attention. When the air cools I shift a few steps to a flat slab with a rounded edge polished by hands I will never know. There the novel gripped me most. The characters leaf through their journals to reconstruct yesterday’s version of themselves, and I reflexively check my phone, my reminders and my planning apps, seeing how modern life leans on outside supports for memory. I set the book down for a minute and listened to silence, then returned to the chapter with more focus. The experience turned the text into a conversation with a place and with my way of remembering. When the sun slides through the canopy and the sky turns gauzy, the letters on the paper grow sharper than they ever do at a desk. In that light each sentence moves through me more deliberately and leaves a mark that lasts.

Największą część książki przeczytałam w ruinach niedaleko mojego mieszkania i czuję, że to miejsce dopełniło opowieść o pamięci lepiej niż jakakolwiek kawiarnia czy biblioteka. Te ruiny to mój ulubiony zakątek do czytania, zagłębienie między murami porośniętymi mchem, gdzie powietrze pachnie wilgocią i rozgrzaną cegłą, a liście drzew filtrują światło tak, że popołudnia robią się bardziej miękkie. Zanoszę tam koc, termos z herbatą i książkę, a reszta świata cichnie. W świecie Wczoraj wszystko kruszy się szybciej niż zwykle, przeszłość osuwa się spod nóg, a ja siedzę pośród prawdziwych, popękanych ścian, które pamiętają więcej niż ja i bohaterowie razem wzięci. Każdy podmuch wiatru poruszający liście brzmiał jak odwracana kartka w dzienniku, każdy drobny trzask w murze przypominał, że czas pracuje nieustannie, a my próbujemy go dogonić zapisami, fotografiami i rytuałami. Czytałam powoli, miejscami głośno, podkreślałam ołówkiem zdania, które brzmiały jak coś, co mogłabym wpisać do własnego notesu. To miejsce uczy mnie uważności. Kiedy robi się chłodniej, przenoszę się kilka kroków dalej, gdzie na ziemi leży płaska płyta z wyślizganym brzegiem. Tam historia złapała mnie najmocniej. Bohaterowie przeglądają swoje dzienniki i próbują zrekonstruować wczorajszą wersję siebie, a ja odruchowo patrzę na telefon, na listę przypomnień, na aplikacje do planowania i uświadamiam sobie, jak bardzo współczesne życie opiera się na zewnętrznych podpórkach pamięci. Na chwilę odkładam książkę i wsłuchuję się w ciszę, po czym wracam do fabuły jeszcze bardziej skupiona. To doświadczenie sprawiło, że tekst nie był tylko historią do połknięcia, ale rozmową z miejscem i z własnym sposobem zapamiętywania. Gdy słońce przesiąka przez listowie, niebo robi się rozmyte, a litery na papierze zyskują wyraźność, której nie osiągam przy biurku. Wtedy każde zdanie przesuwa się we mnie wolniej i zostawia trwalszy ślad.

After closing the last pages, I was left with a pleasant feeling of heaviness. Yesterday is not just a clever puzzle, although the mystery of the crime keeps you in suspense until the very end. It is a novel about power and inequality, because in a world of limited memory, those who can write more and better have the advantage. It is a story about a marriage that has to be rebuilt every day, and about how fragile loyalty can be when proof of affection depends on what we wrote in our notebook yesterday. It is also a question of responsibility. If I don't remember my transgression, am I still guilty? And can you demand repentance from someone who doesn't remember the reason? The author leads all this in a rhythm that sometimes accelerates, sometimes deliberately breaks off to leave a gap for understatement. There are no cheap fireworks here, but there are several beautiful, cool images in which words and silence work with equal force. I like how the novel uses the form of a diary, notes and a report, because it made me feel like a reader of a real investigation, leafing through someone else's notes and trying to piece them together into a meaningful whole. I won't reveal the ending, but I must admit that it worked for me honestly, without any pretensions of a big surprise at all costs. Rather, it closed the questions in such a way that a few days after reading it, I returned to some scenes and checked how I would write them down in my notebook today. I also returned to my ruins. I sat in the same place and tried to remember the first sentence that captivated me and the moment when I first felt that this story touched something of mine. I thought that maybe that's what good literature is all about. About the meeting of the text with the place and the reader, about a brief agreement between them that leaves a mark on me longer than yesterday. If you fancy a crime novel that is, at its core, a story about how much we rely on memory and how easily we can be deceived by it, if you like books that not only take your breath away, but also make you sit down and be silent, then Yesterday is a great choice. And if you have your own ruins, park, stairs in front of your house or other quiet place, take it there. Let the space resonate with the text, and you will see how ordinary reading can turn into an experience that will be recorded not only in a notebook, but also in your own ‘yesterday’.

Po zamknięciu ostatnich stron zostałam z przyjemnym rodzajem ciężaru. "Wczoraj" nie jest tylko sprytną łamigłówką, choć zagadka zbrodni trzyma w napięciu do samego końca. To powieść o władzy i nierówności, bo w świecie ograniczonej pamięci przewagę mają ci, którzy mogą zapisać więcej i lepiej. To opowieść o małżeństwie, które codziennie trzeba budować od nowa, i o tym jak krucha bywa lojalność, kiedy dowody uczuć zależą od tego, co wczoraj wpisaliśmy do zeszytu. To także pytanie o odpowiedzialność. Jeśli nie pamiętam swojego przewinienia, to czy wciąż jestem winna. I czy można wymagać pokuty od osoby, która nie pamięta powodu. Autorka prowadzi to wszystko w rytmie, który raz przyspiesza, raz celowo się rwie, żeby zostawić lukę na niedopowiedzenie. Nie ma tu tanich fajerwerków, jest za to kilka pięknych, chłodnych obrazów, w których słowa i milczenie pracują z równą siłą. Podoba mi się, jak powieść korzysta z formy dziennika, notatki i raportu, bo dzięki temu czułam się jak czytelniczka prawdziwego śledztwa, która wertuje cudze zapiski i próbuje z nich ułożyć sensowną całość. Nie zdradzę finału, ale przyznam, że zadziałał na mnie uczciwie, bez pretensji do wielkiego fajnalnego zaskoczenia za wszelką cenę. Raczej domknął pytania w taki sposób, że jeszcze kilka dni po lekturze wracałam do niektórych scen i sprawdzałam, jak bym dziś zapisała je w swoim notesie. Wróciłam też do moich ruin. Usiadłam w tym samym miejscu i spróbowałam przypomnieć sobie pierwsze zdanie, które mnie ujęło, i moment, w którym po raz pierwszy poczułam, że ta historia dotknęła czegoś mojego. Pomyślałam, że może o to właśnie chodzi w dobrej literaturze. O spotkanie tekstu z miejscem i z czytelniczką, o krótką zgodę między nimi, która zostawia we mnie ślad dłuższy niż wczorajszy dzień. Jeśli macie ochotę na kryminał, który pod skórą jest opowieścią o tym jak bardzo polegamy na pamięci i jak łatwo dać się jej oszukać, jeśli lubicie książki, przy których można nie tylko wstrzymać oddech, ale też usiąść i pomilczeć, to Wczoraj jest świetnym wyborem. A jeśli macie swoje ruiny, park, schody przed domem albo inne ciche miejsce, weźcie ją właśnie tam. Dajcie przestrzeni współbrzmieć z tekstem, a zobaczycie, jak bardzo zwykłe czytanie potrafi zamienić się w przeżycie, które zapisze się nie tylko w zeszycie, ale i w waszym własnym "wczoraj".